Każde złamanie to problem, który wymaga pilnego kontaktu z lekarzem. Niezbędne jest w tym przypadku wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych, wdrożenie właściwego leczenia, a w następnej kolejności podjęcie rehabilitacji, by zapewnić prawidłowy zrost kości i zapobiec trwałym powikłaniom. Ogromne znaczenie dla ewentualnych następstw złamania ma to, w jaki sposób będziemy postępować z urazem już na samym początku jego powstania. Niewłaściwe działanie może pogłębić złamanie i przyczynić się do przemieszczania się odłamków kości, co z kolei może wywołać uraz mięśni, nerwów, ścięgien czy naczyń krwionośnych.
Złamanie otwarte i zamknięte – rodzaj złamania ma znaczenie
Istnieją dwa podstawowe rodzaje złamania – otwarte i zamknięte. Warto dowiedzieć się, czym się od siebie różnią, by móc właściwie zareagować w chwili powstania urazu.
- Złamanie zamknięte jest najczęstszym rodzajem urazu. Charakteryzuje się przerwaniem tkanki kostnej bez uszkodzenia powłok skórnych (bez otwartej rany). Podczas urazu może jednak dojść do naruszenia sąsiadujących struktur i zniekształcenia obrysu kończyny, a tym samym mniej lub bardziej widocznych oznak złamania.
- Złamanie otwarte wiąże się natomiast z przerwaniem tkanki kostnej oraz uszkodzeniem otaczających tkanek i skóry. Powoduje to powstanie rany z widocznym fragmentem kości. Ten typ złamania niesie ze sobą znacznie większe ryzyko powikłań.
Pamiętajmy jednak, że obydwa rodzaje złamań stanowią poważne urazy i wymagają udzielenia pierwszej pomocy oraz podjęcia leczenia.
Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc w przypadku złamania?
Przy złamaniu zamkniętym kończyny powinniśmy zabezpieczyć miejsce urazu w pozycji zastanej poprzez unieruchomienie kości złamanej, a także dwóch sąsiadujących z nią stawów. Do unieruchomienia najlepiej użyć specjalnej szyny, jednak w razie jej braku można wykorzystać dowolny, sztywny i długi przedmiot, np. deskę czy gruby karton. Następnie należy odciążyć i w miarę możliwości ograniczyć ruch kończyny z urazem. Jeżeli złamanie ma miejsce w obrębie kończyny górnej, zwykle stosuje się podwieszenie ręki przy klatce piersiowej na temblaku – o ile została zachowana ruchomość obręczy barkowej i nie ma wobec tego żadnych oporów. W sytuacji awaryjnej do podwieszenia ręki możemy użyć np. materiału z ubrania. Jeśli złamaniu uległa kończyna dolna, zaleca się obandażowanie uszkodzonego fragmentu nogi, co zapobiegnie przemieszczaniu się odłamków kości. W tej sytuacji również należy zwrócić szczególną uwagę na zachowanie ruchomości i brak oporów w obrębie stawów.
Przy złamaniu otwartym postępujemy podobnie. W pierwszej kolejności powinniśmy zająć się opatrzeniem rany i próbą zatamowania krwawienia, jeśli takie wystąpiło. Niezwykle istotne jest także zabezpieczenie wystającej kości przed przemieszczaniem się – jeśli mamy taką możliwość, powinno odbyć się to przy pomocy jałowego opatrunku, którym należy ściśle obandażować kończynę. Właściwe opatrzenie rany pozwoli zahamować groźny wypływ krwi, a jednocześnie zablokuje drobnoustrojom drogę do wnętrza rany, dzięki czemu możemy uniknąć zakażenia. Na koniec kończynę unieruchamia się w sposób analogiczny do złamania zamkniętego.
Czego nie wolno robić przy złamaniach?
- Nie można wykonywać żadnych ruchów, np. zginania kończyny w miejscu, w którym prawdopodobnie nastąpiło złamanie. Może to spowodować dodatkowe uszkodzenia okolicznych tkanek oraz samej kości.
- W żadnym wypadku nie wolno samodzielnie nastawiać zwichnięć lub złamań. Miejsce urazu należy jedynie zabezpieczyć i unieruchomić.
- W przypadku dostrzeżenia rozwijającego się wstrząsu, należy ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (na plecach, z podniesionymi o 30–40 cm nogami) i ochronić go przed utratą ciepła. W trakcie przyjmowania pozycji przeciwwstrząsowej nie można poruszać uszkodzoną kością.
- Nie wolno stosować pozycji przeciwwstrząsowej, jeśli mamy do czynienia ze złamaniem czaszki, miednicy lub kręgosłupa.
- Poszkodowany nie powinien przyjmować żadnych płynów ani jedzenia – może to stanowić przeszkodę przy znieczuleniu ogólnym, które jest niezbędne do nastawienia kości.
- Nie należy też w żaden sposób poruszać miejsca urazu w celu sprawdzenia, czy doszło do złamania. Może to tylko pogłębić uraz.
Pamiętajmy też, że w przypadku złamań otwartych, jak również pogorszenia ogólnego stanu zdrowia lub utraty przytomności przez poszkodowanego, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego i oczekiwać na jego przybycie wraz z poszkodowanym.
Jesteś po złamaniu kończyny i szukasz odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego, konsultacji u doświadczonego ortopedy lub skutecznej rehabilitacji? Profesjonalną pomoc znajdziesz w Wielospecjalistycznej Przychodni Lekarskiej Ortodentika w Łukowie: https://www.ortodentika.pl/